Skalne budownictwo w Tadżykistanie

Skalne budownictwo w Tadżykistanie

Uważam, że skalne budownictwo w Tadżykistanie współgra z naturą i wygląda bardzo efektownie. Ze skał można budować domy, mosty, ogrodzenia, i wszelkiego rodzaju wykończenia domów. Budowanie ze skał jest też bardzo wytrzymałe, o czym świadczą średniowieczne zamki w Europie.

Piękno skalnego budownictwa

Gdy przemierzałem autonomiczny rejon Górski Badachszan w Tadżykistanie, widziałem że jedynym surowcem do budowania domów były skały. Uważam, że jest to bardzo ekologiczne rozwiązanie, gdyż Tadżykistan jest pokryty w 93% przez góry. W dużej części wynika to także z biedy Tadżykistanu, choć z drugiej strony nie zmienia to faktu że nie ma lepszego surowca w tej części Azji Centralnej.

Fort Hisor, Tadżykistan.

Podróżując po Trasie Pamirskiej czy Dolinie Wachańskiej wielokrotnie widziałem ciężarówki oraz robotników załadowujących skały. Ciekawe jest to, że nic się nie marnuje, gdyż potrzebne są kamienie o różnych rozmiarach, a do tego zapotrzebowanie na skały jest nieskończone. Tadżykistanowi nie są też obce katastrofy naturalne, jak np. lawiny, co także dostarcza materiał do budowy w ogromnych ilościach.

Skały są używane do budowania w zasadzie wszystkiego, a jednym z najlepszych pokazów tego rodzaju sztuki jest Dolina Gunt, oraz wiele obiektów w miasteczku Khorog, na granicy z Afganistanem. Są to malownicze wsie i całe miasteczka ciągnące się na przestrzeni setek kilometrów, które pięknie współgrają z przyrodą. Ze skał zbudowane są nie tylko domy ale także ogrodzenia, mosty, place zabaw, kanały, kominki, ławki, schody i wiele innych niezbędnych budowli. Domy są zazwyczaj powiązane cementem, natomiast ogrodzenia to prostu równo ułożone kamienie jeden na drugim.

Nie jest to niestety lekka praca, i to zwłaszcza w kraju tak biednym jak Tadżykistan. Kamienie są przecież ciężkie, trzeba je załadować i rozładować, a do tego dochodzi jeszcze rozbijanie ich na mniejsze. Wszystkie te budowle są bardzo malownicze, ekologicznie i bardzo naturalnie wkomponowane w górskie otoczenie, tworząc z nim jedną całość. Budowanie z kamienia jest jak najbardziej trwałe, gdyż wiele zamków np. w Wielkiej Brytanii przetrwało po 1000 lat.

Wracając jednak do Tadżykistanu, z biegiem czasu skalne osiedla i zagrody wyglądają jeszcze lepiej, gdyż każda skała ma swój naturalny kolor który zlewa się z górskim otoczeniem, a nawet z pogodą. Jeśli pada deszcz i kolor skał się zmienia, wtedy osiedla ze skał także, jednocześnie współgrając z górami. Po jakimś czasie porasta je mech i trawa, a ptaki robią gniazda w szczelinach. Zauważyłem też, że każdy kamień jest jak osobna część układanki zachowująca swą oryginalność i charakter. Nie można niestety żadnej z tych rzeczy powiedzieć o cegłach lub pustakach, gdzie wszystkie są takie same i łatwiej jest je rozbić.

Dom z kamieni na Trasie Pamirskiej.

Zachęta do budowania ze skał

Szkoda, że tak zwani 'eksperci budownictwa’ odchodzą już od skalnego budowania domów na skalę ogólnoświatową w terenach górskich. Dziś mamy cegły, pustaki, metal i masę odblaskowego szkła, które ja osobiście uważam za materiały tworzące śmieci architektoniczne. Skalne budowanie w krajach uprzemysłowionych natomiast uchodzą za nowość i ekstrawagancję, choć metoda ta jest stara jak świat. Uważam także, że każdy kraj powinien zachować swój własny styl budowania zgodny ze swoją kulturą i przyrodą, zamiast budować szklane śmieci ocierające się o niebo.

Gdy byłem w Iranie, w mieście Yazd, widziałem pustynne miasta budowane w perskim stylu i tylko w kolorze pustyni. Yazd wyglądało jakby natura w formie pustynnej burzy sama zbudowała to piękne, tradycyjne dla perskiej kultury miasto. Gdy byłem na Sri Lance czy w Tajlandii widziałem domki i ogrodzenia przy morzu zbudowane z bambusów, oraz dachy pokryte plecionymi liśćmi z palm, lecz na przykład w Chinach widziałem przede wszystkim beton, szkło i jeszcze więcej betonu.

Podsumowanie

Artykuł ten napisałem w obronie tradycyjnego dla każdej kultury budownictwa, której dodatkowym atutem powinno być zawsze współgranie z miejscową przyrodą. Skalne budownictwo jest popularne także na wsiach w Anglii, Irlandii i Szkocji, co czasem staje się miejscową atrakcją i przyciąga całą społeczność.